گور دختر: بنایی تاریخی در برازجان، شبیه‌ترین به آرامگاه کوروش بزرگ
در نزدیکی برازجان، بنایی با معماری ساده اما ارزشمند به نام گور دختر قرار دارد. این بنای هخامنشی که شباهت زیادی به آرامگاه کوروش کبیر دارد، با تاریخ اسرارآمیز خود، توجه بسیاری از محققان و گردشگران را به خود جلب کرده است.
موقعیت مکانی و مسیر دسترسی
به گزارش مجله کژمژ گور دختر در استان بوشهر، شهرستان دشتستان و دشت میانکوهی پشت پر واقع شده است. برای بازدید از این بنا:
- از برازجان به‌سمت دالکی حرکت کنید.
- پس از عبور از دالکی و رسیدن به پل نمازگاه، وارد جاده فرعی شوید.
- این مسیر کوهستانی شما را از روستاهای تنگ درکش و رود فاریاب عبور می‌دهد و در نهایت به تنگ ارم می‌رساند.
- دو کیلومتر پس از تنگ ارم، وارد جاده آسفالته شده و پس از عبور از آقا امیراحمد و کفتارو، به منطقه پشت پر خواهید رسید.
معماری گور دختر: شباهت ساده اما خاص
گور دختر بنایی مستطیلی‌شکل با ارتفاع کلی ۴.۴۵ متر است. این بنا دارای بامی شیروانی‌شکل بوده و روی مصطبه‌ای سنگی قرار دارد. از دیگر ویژگی‌های معماری گور دختر:
- پایه پلکانی: بنا بر روی سه ردیف سنگ پلکانی ساخته شده است.
- ابعاد داخلی: اتاقک اصلی آرامگاه ۲.۲۰ متر طول و ۱.۵۵ متر عرض دارد و ارتفاع داخلی به ۲.۵۰ متر می‌رسد.
- سنگ‌های ساده و ابتدایی: این بنا از ۲۲ قطعه سنگ ساخته شده و با بست‌های دم‌چلچله‌ای به هم متصل شده است؛ اما ظرافت و حجاری آن در مقایسه با آرامگاه کوروش کبیر بسیار ساده‌تر است.
- سقف شیروانی: بامی شیب‌دار که از سقف مسطح محافظت می‌کند.
- حوضچه داخلی: درون اتاقک آرامگاه، حوضچه کوچکی دیده می‌شود.
- فرورفتگی در نما: در بخش بالایی بنا، فرورفتگی قاب‌مانندی وجود دارد که احتمالاً محل نصب کتیبه‌ای بوده است.
این بنا با وجود سادگی معماری، به‌خوبی از هنر سنگ‌تراشی و معماری دوره هخامنشی بهره برده و بدون استفاده از ملات ساخته شده است.
هویت فرد مدفون در گور دختر
هویت شخص دفن‌شده در گور دختر تاکنون به‌طور قطعی مشخص نشده است. نظریات مختلفی درباره این آرامگاه وجود دارد:
- چیش‌پیش: برخی معتقدند این مقبره به چیش‌پیش، جد کوروش کبیر تعلق دارد.
- کوروش اول: نظریه دیگری این آرامگاه را متعلق به کوروش اول، پدربزرگ کوروش کبیر می‌داند.
- ماندانا یا آتوسا: برخی پژوهشگران نیز گمان می‌کنند گور دختر آرامگاه ماندانا (مادر کوروش) یا آتوسا (دختر کوروش) است.
نکته جالب توجه، شباهت بسیار زیاد این بنا به آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد است؛ به‌طوری‌که می‌توان حدس زد این دو آرامگاه متعلق به یک دوره اعتقادی و مذهبی هستند.
تاریخچه کشف گور دختر
این بنا در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی توسط باستان‌شناس بلژیکی، لویی واندنبرگ کشف شد. او در ابتدا این آرامگاه را به چیش‌پیش نسبت داد. پس از آن، باستان‌شناسان دیگری از جمله علیرضا شاپور شهبازی نظریات متفاوتی درباره هویت فرد دفن‌شده در این آرامگاه ارائه کردند.
تاریخ تدفین در دوره هخامنشی
شیوه‌های تدفین در دوران هخامنشی از زمان داریوش بزرگ به بعد، عموماً به‌صورت دخمه‌ای در دل کوه انجام می‌شد. اما آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد و گور دختر، از این قاعده مستثنا هستند. سادگی و ابتدایی بودن ساختار گور دختر، این احتمال را تقویت می‌کند که این بنا قبل از آرامگاه کوروش ساخته شده باشد.
نکات بازدید از گور دختر
- بازدید از گور دختر رایگان است و می‌توانید در ساعات روشنایی روز از این بنا دیدن کنید.
- به دلیل صدمات تاریخی، مراقب حفظ این اثر باارزش باشید و از نوشتن یادگاری یا آسیب‌رساندن به بنا خودداری کنید.
- به فرهنگ و باورهای مردم محلی احترام بگذارید و در سفر خود از محصولات بومی خریداری کنید.
گور دختر با معماری ساده و شباهت زیاد به آرامگاه کوروش، یادگاری ارزشمند از دوره هخامنشی است که هویت اسرارآمیز فرد دفن‌شده در آن همچنان مورد بحث پژوهشگران قرار دارد. این بنای تاریخی در کنار زیبایی طبیعی بوشهر و برازجان، مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری ایران به‌شمار می‌رود.